De zin en onzin van de plantenspuit (of andere straffen)

Kat op het aanrecht? Plantenspuit! Krabt je kat aan de bank? Plantenspuit! Schooit je kat om eten? Plantenspuit! Ja toch? Niet dan? Nee niet. Inderdaad. Niet.

Bij vele kattenbaasjes heerst helaas nog altijd de gedachte dat ongewenst gedrag goed af te leren is bij gebruik van de plantenspuit. Of een andere (lijf)straf zoals neus door de urine halen, in de handen klappen, een ‘corrigerende’ tik of in het nekvel pakken. In dit artikel leg ik je uit waarom straffen niet werkt én wat je er wél mee bewerkstelligt. Lees je mee?

Je kat straffen: wat zien wij als fout gedrag?

Krabben aan je meubels, springen op het aanrecht of klimmen in je gordijnen. De meeste mensen zien het als ongewenst en vooral stout gedrag. Wist je dat deze (en vele andere) gedragingen voor je kat helemaal niet ongewenst zijn? Wist je dat deze gedragingen voor je kat heel natuurlijk zijn en dat er altijd een (goede) reden voor is?

Waarom we denken dat de plantenspuit bij katten werkt

Onze redenatie als mens om de plantenspuit te gebruiken klinkt op zich best logisch. Kat doet iets dat niet mag. Je dient je kat een onaangename prikkel (de plantenspuit of een andere straf) toe. Kat snapt na twee keer dat wanneer hij iets doet dat niet mag, hij dan een plens water over zijn lijf riskeert. Kat zal geen stoute dingen meer doen. Eind goed, al goed.

Wat er in werkelijkheid gebeurt als je je kat straft..

De werkelijkheid ligt een klein beetje genuanceerder. Is het je wel eens opgevallen dat je kat zich na 5, 10 of 100 keer sprayen alwéér aan je bank vergrijpt of op je aanrecht klimt? Ondanks álle verwoede pogingen met je plantenspuit? Staat het ding bij jou standaard op grijphoogte om direct in te kunnen grijpen als je kat weer iets doet dat niet mag? Vraag je dan eens af of je kat er dan ook daadwerkelijk iets van leert…

Plantenspuit op je kat? Dit is wat je aanricht!

Kat krabbelt aan de bank. Jij straft je kat met de plantenspuit. Kat schrikt en stopt met het gedrag. Echter, niet omdat je kat nu weet dat hetgeen hij doet niet de bedoeling is. Van deze straf begrijpt je kat helemaal niets. Voor je kat is het krabben een uiting van natuurlijk gedrag. Je kat vermijdt op dit moment enkel de nare prikkel, namelijk het nat worden.

Het ergste van alles is dat je kat er niet van leert dat het gedrag niet kan of mag, maar wel dat jij als baasje iets naars doet. Vooral dat “jij als baasje” blijft hangen. Je kat leert niet alleen dat de plantenspuit voor ellende zorgt, maar ook dat jij nare dingen doet. En dat alles zonder dat je kat begrijpt waarom. 

Mijn kat weet héél goed dat iets niet mag!

Herken je het? Je kat is op zijn gemakje je bankstel aan het slopen, je komt al aan lopen met je plantenspuit en je kat stuift weg nog voordat je je kat nat hebt kunnen sproeien. Je zult nu wellicht redeneren dat je kat dit doet omdat hij “dondersgoed weet dat hij iets doet dat niet mag”.

Echter, het enige dat de kat nu geleerd heeft is dat ‘ie van JOU een plens water over zich heen krijgt, al dan niet bij bepaald gedrag. Wanneer je even uit het zicht bent zal je kat gewoon verder gaan met de verbouwing van je bankstel, je nieuwe behangetje of je gordijnen. Jij kunt dan voor de 164^e keer je plantenspuit van tafel grissen..

Wat straffen van je kat je oplevert

Niks dus. Nou ja, dat is misschien niet helemaal waar. Het levert wel degelijk iets op, maar het is ongewenst. Omdat je kat de straf vooral met jou linkt zal de kat je als baasje niet altijd meer zo gaaf vinden. Dat betekent stress en angst bij je kat, aangezien ‘ie (hopelijk) dagelijks met je in contact komt. Ook voor jou is er stress omdat je kat niet lijkt te willen luisteren en je wel je huisraad naar de knoppen ziet gaan. Stress bij je kat en stress bij jou dus.

Tot slot: wat dan wél?

Straffen van katten, al dan niet met een plantenspuit levert zowel jou als de kat stress op, maar vooral geen definitieve oplossing van het probleem. Wil je je kat op een juiste manier iets afleren, dan kun je beter kijken naar de motivatie van je kat om dit gedrag uit te voeren. Over het aan of afleren van gedrag bij je kat vind je in dit artikel meer.