Sproeien bij de kat; wat kun je zelf doen?
29 juli 2016 
in Gedrag
5 min. leestijd

Sproeien bij de kat; wat kun je zelf doen?

Sproeien, het is waarschijnlijk een van de grootste gedragsnachtmerries van de gemiddelde katteneigenaar. Sproeien onderscheidt zich van normaal plassen door de plek (meestal verticaal en vooral niet in de kattenbak), de stank en de houding van de kat in combinatie met de trillende staart. Sproeien is in de natuur een heel normaal verschijnsel, echter, binnen kunnen wij mensen het niet zo waarderen. Welke katten sproeien er en waarom? Wat kun je doen? In dit artikel lees je er alles over!

Daderprofiel

Sommige katten, vooral mannetjes in de pubertijd maken zich hier schuldig aan, maar ook krolse vrouwtjes doen er soms hard aan mee. Je kat gaat daarbij met zijn achterwerk richting een verticaal object staan met een hoge rug en een trillende staart. Daarbij sproeien ze urine op deze objecten en oppervlakten, als je pech hebt is dat je bank of bed. Om het ritueel compleet te maken zie je de kat daarbij ook nog wel eens trappelen met de voorpootjes. Een heel enkele keer vindt het sproeien juist plaats op horizontale oppervlakken. Dit wordt regelmatig niet herkend als zijnde sproeien.
sproeien-kat

Waarom maken ze er zo’n smeerboel van?

Sproeien heeft een aantal functies. Iedere kat sproeit zijn eigen individuele geur. Het is een manier om andere katten te vertellen dat dit je territorium is, maar ook om te laten weten dat je een knappe poes of kater zoekt om nog knappere kittens mee te maken. Een andere manier om het territorium mee af te bakenen is door middel van het wrijven van de kin of wang tegen objecten. Daar (en ook onder de pootjes) zitten klieren die een wat subtielere geurstof afgeven. Ook door middel van krabben wordt het territorium van je kat gemarkeerd met zijn eigen geurstofje.

Castratie

Sproeigedrag wordt het meest gezien bij intacte dieren, dat wil zeggen, katten die niet gecastreerd* zijn. Het lijkt hier te gaan om een hormonaal probleem en in deze gevallen is een castratie dan ook een zinvolle optie.

Als castratie niet helpt

Sproeien lijkt niet voor 100% een hormonaal probleem te zijn. Zeker 10% van de sproeiende katers en minstens 5% van de sproeiende poezen gaat namelijk ook na castratie gewoon vrolijk door met het molesteren van je huisraad. Waar kan het dan nog aan liggen?

Individuele oorzaken

  • Genetisch: het neurale netwerk, dat een belangrijk onderdeel is in de uitvoering van gedragingen, is voor de geboorte al aangelegd
  • Ziekte: als je kat zich niet goed voelt of pijn heeft kan hij gaan sproeien. Een blaasontsteking is berucht!

Omgevingsfactoren

  • Het aantal katten in en om het huis: we zien regelmatig dat katten beginnen met sproeien als er nieuwe katten in huis bij komen, of de buren een nieuwe viervoeter hebben aangeschaft. Een kat die op bezoek is geweest door het luik en teveel katten in of om het huis zijn andere goede redenen om te sproeien. Over het algemeen wordt er meer gesproeid in huishoudens waar meer katten aanwezig zijn. Daarbij is opvallend dat katers eerder geneigd zijn om te sproeien als ze samenleven met een poes.
  • Geurtjes van andere katten: Als een andere kat ergens gesproeid heeft, dan doet jouw kat daar mogelijk graag ook nog een duit in het zakje. Geurtjes van andere katten zijn not done en je kunt er –als kat- dan ook maar beter je eigen geur overheen sproeien. Sommige katten reageren niet alleen op urinegeur van andere katten, maar zien ook de geur van een vreemde kat aan bijvoorbeeld je kleding als reden om te sproeien, het liefst over je kleding uiteraard.
  • Veranderingen in de omgeving: heb je net je hele huis veranderd? Die leuke nieuwe meubels of de nieuwe samenstelling kunnen voor je kat een reden zijn om zich te laten gelden. Datzelfde geldt voor het erbij nemen van nieuwe huisdieren of bezoekjes van andere dieren of mensen. Sommige katten zijn echt heel gevoelig.

Relaties

  • Te weinig aandacht voor de kat/eigenaren weinig thuis: daar raakt je kat ontzettend gefrustreerd van!
  • Een baby erbij: het betekent veelal minder aandacht voor de kat. Daar komt bij dat babygehuil voor sommige katten heel bedreigend klinkt, wat angst tot gevolg kan hebben.
  • Verkeerde manier van straffen of conflicten in huis: als je kat niet weet waar hij aan toe is kan hij gaan sproeien uit angst of frustratie.

Wat te doen?

Zoals hierboven te zien zijn er behoorlijk wat factoren die kunnen maken dat je kat gaat sproeien. Om te kunnen overzien waar het mis gaat is het raadzaam om een gedragstherapeut in de hand te nemen. Er wordt dan goed in kaart gebracht welke factoren je kat triggeren om te gaan sproeien en er wordt een passend behandelplan gemaakt. Helemaal op maat voor je kat.

Wat kun je zelf doen?

Voordat je de gedragstherapeut inschakelt kun je uiteraard al wel zelf het een en ander proberen, al raad ik aan om er niet te lang mee door te modderen. Je kat maakt van sproeien al heel snel een gewoonte. Als hij er eenmaal zo tegenaan kijkt, dan is het probleem maar lastig te verhelpen.

Absolute do’s

  • Laat je kat door de dierenarts nakijken of er geen sprake is van pijn of ziekte zoals een blaasontsteking.
  • Castratie
  • Schoonmaken van de sproeiplekken met biotex, groene zeep of soda (en alcohol).
  • Zorg dat vreemde katten niet in de buurt kunnen komen: zet je tuin af en/of plaats een kattenluik met een chiplezer.
  • Als je kat maar op 1 of 2 plekken sproeit: verander de ‘functie’ van die plek eens door er zijn voerbakje neer te zetten.
  • Sproeiplekken afdekken met plastic
  • De grote watjes-truuk: ga met een watje langs de mondhoeken van je kat. Deze watjes leg je neer op de sproeiplekken van je kat, zodat hij het wellicht niet meer zo nodig vindt om daar nog geur te verspreiden.
  • Plaats voldoende kattenbakken: voor iedere kat 1 bak, plus 1 extra bak. Voor 1 kat plaats je dus 2 bakken, voor 2 katten plaats je 3 bakken en voor 3 katten plaats je er 4. Schep ze dagelijks uit en verschoon ze eens per week. Probeer uit welke kattenbakvulling je kat het meest prettig vindt. Tip: de meeste katten houden niet van geparfumeerde korrels. Hoe aantrekkelijk ook, kattenbakkorrels met een zwitsal- of lavendelgeurtje kun je dus beter in het schap laten staan.
  • Plaats een grote stevige krabpaal
  • Feliway® verdampers ophangen: er is nogal discussie over of deze verdampers echt werken. Voor sommige katten werkt het heel goed, voor andere helemaal niet. Probeer het gerust uit, maar zie je na 1 tot 4 weken geen verandering, dan valt jouw kat mogelijk in de groep katten die er niets mee kan. NB: deze verdampers ruik je zelf niet en zijn niet schadelijk voor mens of dier. Ze bevatten synthetische feromonen, die maken dat je kat zich iets veiliger en rustiger voelt.

Absolute don’ts

  • Straffen. Het Heeft Geen Zin. De kans is aanwezig dat je kat nog bang voor je wordt ook. Heb je er een ander probleem bij.
  • Neus er doorheen halen. Eigenlijk ook een vorm van straffen.

Als deze maatregelen niet helpen

Wanneer je kat gecastreerd is en je bovenstaande tips hebt uitgeprobeerd en je kat trekt zich nergens wat van aan, dan wordt het echt tijd om een gedragstherapeut te bellen. Die komt bij je thuis om daar alle factoren op een rijtje te zetten. Hij of zij kijkt naar je huis, de omgeving, je kat en gaat een gesprek met je aan over het gedrag van je pluizenbol. Nadat alles in kaart is gebracht wordt er een behandelprotocol gemaakt, aangepast aan je kat en zijn omgeving. Een enkele keer worden medicijnen in de behandeling betrokken. Ik wens je in ieder geval alle succes met het oplossen van dit frustrerende probleem!

Wat zijn jouw ervaringen met sproeiende poezen of katers? Deel het hier onder in een reactie!

*In de volksmond wordt bij poezen ook wel gesproken over sterilisatie, echter, ook bij poezen betreft het een castratie, omdat de eierstokken volledig verwijderd worden.

Over de schrijver
Ann
Door

Ann

op 08 Nov 2015

Hallo, jullie spreken over Biotex en alcohol om de plaatsen te behandelen, kunnen jullie daar wat meer uitleg over geven aub, biotex ken ik niet. Vriendelijke groetjes, Ann

Ilse
Door

Ilse

op 08 Nov 2015

Hallo Ann. Biotex is een krachtig (voor)was- en inweek-middel, dat in principe bedoeld is om kleding extra schoon te krijgen zonder dat het verblekend werkt. Het wordt daarnaast vaak toegepast op wondjes (het welbekende soda-baden), maar je kunt het ook gebruiken om -in dit geval- je bank of een andere sproeiplek mee te schrobben. Het is in Nederland in vrijwel elke grote supermarkt te krijgen onder de naam Biotex Groen (zie ook http://www.unilever.nl/merken-in-actie/detail/Biotex/317882/). Als alternatief zou je, als je dit niet kunt vinden, gewone huishoudsoda kunnen proberen. Veel succes!

corinne stremler
Door

corinne stremler

op 05 Jun 2018

Ik heb werkelijk alles al geprobeerd maar niets helpt, van kattentolk, tot aluminium folie, hele huis met vuilniszakken, gordijnen omhoog, overal voerbakjes of speeltjes opleggen, pillen, heel dure homeopaat, straffen, lief, aandacht, stekkers, geurtjes, kattenkruid, valeriaan, zelfs bier op de plasplaatsen, niets helpt, we hebben onze broertjes nu 7 jaar het is op hun derde jaar begonnen is echt niet grappig meer. Er is geen medische oorzaak, Ze zijn kerngezond. Help

patricia
Door

patricia

op 08 Jul 2018

en heb jij al een reactie gehad, ik heb precies hetzelfde met twee katers.... om gek van te worden

Renate
Door

Renate

op 22 Jan 2020

Onze kater sproeide in huis doordat hij zich bedreigd voelde door de katten die door onze tuin liepen. We hebben alle ramen tot kniehoogte afgeplakt en nu voelt hij zich niet meer bedreigd. Voor de kat geldt: 'wat je niet ziet, is er niet'.We hebben 'm een weekje naar het kattenpension gebracht. Dat is meestal een goeie reset. En toen ie terug was en alle ramen afgeplakt waren, en de sproeiplekken meerdere keren met UF2000 waren behandeld was het sproeien over!Wie weet dat jullie er iets aan hebben. Ik weet hoe naar het is :-(Succes!

Peter
Door

Peter

op 31 Mar 2020

Hoi Renate, hoe gaat het nu? Heb je nog steeds alle ramen afgeplakt of kan je dat na een tijdje weghalen? Gr. Peter

barbara
Door

barbara

op 27 Nov 2019

hoi ik heb hetzelfde probleem, wie weet een oplossing?

Kyra
Door

Kyra

op 25 Aug 2018

Mijn poes sproeit waar mijn hond plast en andersom. Beiden zijn dus bezig hun territorium af te bakenen. Alleen doen ze dit niet alleen buiten in de tuin maar ook binnen. De andere 2 (1kater,1poes) doen hier niet aan mee. Wat kan ik doen? Zodra ik zie welke plek ze gebruiken maak ik t schoon met biotex en zorg er voor dat ze de plek niet meer kunnen bereiken dmv afzetten of bij gordijn door deze hoog te houden. Ze kiezen dan een andere plek. Ik word er radeloos van

Nadine
Door

Nadine

op 13 Jan 2021

Mijn kater sproeid sinds ik een nieuwe kater erbij heb.... In mijn bed en op andere plaatsen. Wat kan ik doen?

Ilse
Door

Ilse

op 27 Jan 2021

Beste Nadine, Als met de tips in dit artikel het probleem niet is opgelost raad ik je aan om een goede gedragstherapeut in de arm te nemen. Als je in Zuid-Holland woont kan ik je helpen (zie https://howtocat.nl/hulp-advies/ ). Woon je in een andere regio, dan raad ik je aan om te zoeken naar andere een gediplomeerd gedragstherapeut. Via de website van de SPPD of Tinley kun je deze terugvinden. Succes!

Reactie plaatsen

Gratis Ebook: 25 Kattenspelletjes

Speelt je kat niet? Verveelt hij zich? Of mag er wel een onsje vanaf? Met dit ebook ontvang je inspiratie om je kat lekker te laten spelen!
50%
Je bent er bijna!
Waar mag het boek heen gestuurd?
Download gratis ebook